به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پژواک اقتصاد، حذف یارانه آرد صنف و صنعت، موجی از گرانی در ماکارونی، نانهای فانتزی و برخی اقلام خوراکی را به راه انداخت و به یکباره، جهشی 150 تا 200 درصدی را در قیمت این کالاها رقم زد. اقدامی که دولت سیزدهم از آن به جراحی اقتصادی یاد میکند و مخالفان و منتقدان، چنین تصمیمی را آن هم به یکباره، موجب گرانی، احتکار، کم فروشی و در نهایت نارضایتی مردم میدانند و عقیده دارند دولت باید حذف ارز 4200 تومانی را به صورت پلکانی و آن هم از دیگر کالاها نه از غذای دهکهای پایین جامعه شروع میکرد.
البته هنوز این شوک اقتصادی و اثرات روانی آن توسط مردم هضم نشده، خبر از سهمیهبندی نان هم داده شده و از آنجا که مردم از تعیین الگوی مصرف توسط دولت به ویژه بعد از شاهکار الگوی 200 کیلوواتی برق مصرفی برای هر خانواده، خاطره خوشی ندارند، از همین الان نگران حذف یارانه آرد نان سنتی هم هستند.
طی دو روزی که از این ماجرا میگذرد، اظهار نظرهای مختلفی از سوی برخی نمایندگان مجلس، کارشناسان اقتصادی و اعضای دولت قبلی مطرح شده و البته دولت هم با تمام قوای رسانهای برای پاسخگویی دیرهنگام وارد میدان شده و در کنار اینها، تیمهای فضای مجازی آشکار و پنهان هم با انواع تحلیلها از منطقی تا آبکی، شروع به فعالیت کردهاند.
خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) در خبری به تاریخ 14 اردیبهشت ماه نوشته است: آزاد شدن قیمت آرد یکی از اقدامات اقتصادی جسورانه دولت است که به طور کلی و بر اساس شواهد موجود پیامدهای مثبتی در بلند مدت در بر خواهد داشت که توضیح دهنده اجرای این سیاست یارانهای است.
این خبرگزاری بعد از مقدمهای طولانی و تکراری، به این نتیجه رسیده که «با آزاد شدن قیمت آرد، مهمتر از همه جلو قاچاق آرد نیز گرفته خواهد شد».
در پایان هم سخنان ساداتینژاد وزیر جهاد کشاورزی را آورده که گفته است: «یک کیسه آرد ۵۰ کیلویی در ایران ۳۸ هزار تومان است، گفت: در آن سوی مرزها تا ۶۰۰ هزار تومان قیمت دارد، جلوگیری فیزیکی از قاچاق آن میسر نیست. تنها راه باقیمانده آزاد کردن قیمت آرد و رساندن آن به قیمت منطقه است که به صورت خودکار انجام خواهد شد».
البته باز هم گویا آقای وزیر فراموش کرده که حقوق یک کارگر در همان کشورها تفاوت آشکاری با حقوق کارگر و کارمند در ایران دارد و صرفا به قیمت کالا اشاره کرده است.
با این حال او در گفتوگویی تلویزیونی به تمهیدات دولت برای جبران این افزایش قیمت پرداخت و گفت: «از آنجایی که دولت در قانون بودجه ۱۴۰۱، تغییر نوع پرداخت یارانهها را لحاظ کرده و این یارانهها از کالا مستقیما باید به دست مصرف کننده برسد، سعی کردیم تا تسریعی در این اقدام انجام شود. دولت ملزم به جبران این افزایش قیمت است و در روزهای آینده جبران خواهد شد؛ حتی بیش از هزینهای که به مردم تحمیل میشود».
در این بین حمید رسایی نماینده دورههای هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی در توئیتی به این گفته وزیر جهاد کشاورزی واکنش نشان داد.
او نوشت: «چرا متوجه نمیشوید که به هنگام یک جراحی اقتصادی، این گزاره که “پرداخت میشود” غلط و گزاره درست “پرداخت شده” است».
حذف یارانه آرد برای صنف و صنعت که به افزایش قیمت حدودا 3 برابری قیمت ماکارونی و چهار براری انواع نان فانتزی و صنعتی انجامید، واکنش نمایندگان حال حاضر مجلس را هم در پی داشت.
صبر مردم را آزمایش نکنیم
جلیل رحیمی جهانآبادی عضوکمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در توئیتی از شیوه حذف ارز ترجیحی در برخی محصولات مبتنی بر آرد انتقاد کرد و نوشت: «آزاد کردن قیمت آرد و محاسبه آن با نرخ جهانی به دلار، یک اشتباه فاحش مدیران اجرایی دولت است؛ اگر قرار است هزینه مردم به قیمت جهانی باشد درآمدشان هم باید در سطح جهانی و با دلار باشد نه ریال بی ارزش. صبر مردم را آزمایش نکنیم آستانه تحمل مردم، سالهاست به پایین ترین حد ممکن رسیده است».
نسخه وارداتی برای مدیریت اقتصادی
روح الله ایزدخواه دیگر نماینده مجلس نیز در واکنش به اظهارات جواد ساداتینژاد وزیر کشاورزی که از ارائه یارانه به مردم به خاطر گران کردن آرد خبر داده نوشت: «گران کن و یارانه بده، نسخه وارداتی مدیریت اقتصادی».
ایزدخواه در استوری اینستاگرام خود با درج تصویری از مصاحبه وزیر کشاورزی نوشت: «حذف ارز ترجیحی کار خودش را میکند. به آقایان گفتم این کار تورم دارد؛ گفتند فقط ۷ درصد. گفتیم تورم از یارانه جلو خواهد زد. گفتند ارز ترجیحی به هدف اصابت نکرده. گفتیم از اصلاح ساختار تولید شروع کنید نه گران کردن. گفتند ارز نداریم.او ادامه داد: حالا معلوم شد اولا ارز ترجیحی با تمام مشکلاتش به هدف اصابت کرده بود. والا نباید شاهد این گرانیهای فاحش میبودیم. ثانیا مشکل کمبود ارز از راه دیگری قابل حل بود. ثالثا معلوم شد که نسخه نویسان دولت چقدر پیش بینی هایشان از گرانی، واقعی بوده است.او در پایان نوشته است: گران کن و یارانه بده، نسخه وارداتی مدیریت اقتصادی».
نان سهمیهای برای هر کد ملی
بعد از همه این حرف و حدیثها، خبرگزاری ایرنا در مطلبی که عصر روز 14 اردیبهشت منتشر کرد از قول ابراهیم صیامی مدیرکل آیندهپژوهی، مدلسازی و مدیریت اطلاعات اقتصادی وزارت اقتصاد از سهمیهبندی نان خبر داد و نوشت: «به طور متوسط هر ایرانی ۳۰۰ گرم مصرف نان دارد که مصرف سالانه کشور به ۹.۵ میلیون تن گندم میرسد. اما آمارهای تامین گندم نشان میدهد سالانه ۱۱.۵ میلیون تن گندم در کشور مصرف میشود که نشان میدهد بخشی از گندم و آرد یا قاچاق میشود یا ضایعات است».
به گفته صیامی، دولت برای اصلاح یارانه آرد و نان برنامه دارد و بر اساس استاندارد مصرفی خانوارها و تغییر قیمت نان، یارانه مستقیم نان به همه مردم پرداخت میشود. با استفاده از زیرساخت بانکی، مردم به هنگام خرید نان، به همان قیمت قبلی پول پرداخت میکنند و مابهالتفاوت آن را دولت پرداخت میکند. مزیت این کار این است که افرادی که بیش از الگو مصرف کنند باید الگوی مصرف را اصلاح یا به قیمت آزاد خریداری کنند. افرادی هم که مصرف آنها کمتر از الگوی استاندارد است پولی هم برای آنها میماند. بنابراین نان برای مردم گران نمیشود؛ برای هر کد ملی یارانه نان ثبت میشود و با هر کارت بانکی امکان خرید نان وجود دارد».
البته با توجه به تجربه ناخوشایندی که مردم از تعیین الگوی مصرف برق در افزایش ناگهانی تعرفهها طی ماههای اخیر داشتهاند، نگرانی جدیدی هم به دغدغههایشان اضافه شده که حالا دولت چه خوابی برای نان دیده و چه مقدار به عنوان سهمیه این غذای فوق العاده ساده اما مورد نیاز همه مردم خصوصا قشر ضعیف جامعه دیده است.
امیرآبادی: تغییر شیوه پرداخت یارانه بالاخره باید تغییر میکرد
درباره همه این اتفاقات با احمد امیرآبادی فراهانی نماینده مردم قم در مجلس و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی گفتوگو کردیم.
وی با بیان اینکه مجلس در قانون بودجه اختیار را به دولت داده که ارز 4200 تومانی را حذف کند گفت: البته روش اجرا هم با دولت است و میتواند همین روش پرداخت یارانه یعنی سوبسید پنهان را ادامه دهد یا اینکه حمایتها را به شکل یارانه کالا تبدیل کند هر چند دو بار یارانه نقدی تجربه شده و الان باید یارانه کالا ارائه شود؛ یعنی مثلا در زمینه نان، تعداد مشخصی به عنوان سهمیه مشخص، سپس قیمت بر اساس ارز 4200 تومان و ارز آزاد محاسبه شود، مابه التفاوت این رقم هنگام خرید نان توسط کارت بانکی افراد توسط بانک مرکزی به حساب نانوایان واریز میشود و مردم همین قیمت فعلی را میپردازند.
وی افزود: در این صورت سهمیه آرد نانوایان بر اساس فروش روزانه کاملا قابل بررسی است همچنین برای نانوایان فروش آرد هم نمیصرفد.
امیرآبادی خاطرنشان کرد: اینطور که من شنیدهام این شیوه ابتدا در زنجان برای یک ماه و به صورت پایلوت اجرایی میشود و سپس در صورت موفقیت، در سراسر کشور اجرایی خواهد شد و تا آن موقع آرد نانوایان سنتی به قیمت جدید گندم محاسبه نخواهد شد
نماینده مردم قم در مجلس به اتفاقات دو روز اخیر اشاره کرد و گفت: در مورد آرد صنف و صنعت، آنچه که در حال حاضر رخ داده قرار نبود فعلا اجرا شود ولی جنگ اوکراین موجب بحران گندم و غلات در جهان شده و بخشی از گندم ایران هم از اوکراین و روسیه تامین میشد که همین امر مشکلاتی را به همراه داشت.
وی ادامه داد: قرار بود ابتدا برخی کالاهای دیگر مانند روغن، شکر و حتی بعضی کالاهای بهداشتی، با ارز آزاد محاسبه شوند و خرید کارتی به همان شکلی که در مورد نان گفته شود درباره آنها اجرایی شود ولی گویا زیرساخت لازم فراهم نبوده همچنین با توجه به بحران به وجود آمده و همچنین قاچاق گندم و آرد به خارج از کشور، هدر رفت نان به صورت نان خشک برای مصرف دام و طیور و نیز صادرات ماکارونی به خارج از کشور با استفاده از آرد تامین شده توسط ارز 4200 تومانی، دولت تصمیم گرفت جلوی این روند را بگیرد.
امیرآبادی با بیان اینکه بخشی از قاچاق به شکل سازمانیافته است و نیروهای امنیتی درصدد هستند جلوی این کار را بگیرند افزود: در عین حال بخشی از قاچاق هم به شکل خرد صورت میگیرد و نمیتوان در سراسر مرز سرباز گذاشت.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به قاچاق گندم و آرد به خارج از کشور از طریق مرزهای شرقی و غربی عنوان کرد: تخصیص یارانه به شکلی که تاکنون صورت میگرفت، عامل این قاچاق بود اما فعلا نان سنتی گران نمیشود تا زمانی که سیستم بانک مرکزی راه بیفتد و طرح پایلوت هم با موفقیت به اتمام برسد، نان با همان یارانه قبلی توزیع خواهد شد.
از او درباره واکنش مجلس و نمایندگان به حذف یارانه آرد صنف و صنعت پرسیدیم و امیرآبادی هم گفت: حداقل سه بار با وزیر جهاد کشاورزی صحبت و گزارش بازرسین وزارت جهاد را هم دریافت کردم؛ کارخانه زرماکارون اعلام کرده از دو روز گذشته با تمام ظرفیت تولید را شروع کرده و آنچه به من اعلام کردند این است که این شرکت از 20 روز پیش آرد را با قیمت گندم 12 هزار تومان دریافت کرده ولی چون قیمت توسط دولت اعلام نمیشد، تولید هم متوقف شده بود زیرا تولید و عرضه با قیمت قبل برایش نمیصرفید که اسناد این خریدها را هم در اختیار من گذاشتهاند و از دو روز گذشته که قیمتهای جدید اعلام شده، تولید هم شروع شده و قول دادهاند از امروز عرضه را شروع کنند تا بازار اشباع شود.
وی اضافه کرد: با وزیر جهاد کشاورزی صحبت و پیگیری کردیم و آخرین تصمیم ستاد اقتصادی دولت هم این است که یارانه جایگزین پرداخت شود البته نظر مجلس پرداخت یارانه نقدی نیست چون به همان سرنوشت یارانه 45500 تومانی دچار میشود یعنی طی سالها و با وجود افزایش قیمتها، همچنان ثابت باقی خواهد ماند، به نظرم قیمتها باید ماهانه رصد شوند و مردم همان مبلغ برآمده از ارز 4200 تومانی را پرداخت کنند و مابه التفاوت به نسبت گرانتر شدن گندم و نان و … توسط دولت پرداخت شود.
امیرآبادی با بیان اینکه وظیفه مجلس یک وظیفه نظارتی است گفت: در قانون بودجه 1401 این اختیار به دولت داده شده که حذف ارز 4200 تومانی را اجرا کند و پاسخگو هم باشد البته در قانون بر این امر تاکید شده که هیچ کالایی نباید در سطح کشور نایاب شود، همچنین قیمتها از شهریور 1400 نباید بیشتر شوند یعنی همان ارز 4200 تومانی و اگر قرار است کالایی گرانتر شود، مابه التفاوت باید توسط دولت تامین شود و بانک مرکزی به حساب فروشندگان واریز کند.
نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: به نظرم دولت باید پیش از این، مردم را توجیه میکرد هرچند استدلال وزیر جهاد کشاورزی این بود که این نگرانی وجود داشت اگر یک یا دو ماه برای توجیه عمومی وقت گذاشته میشد، برخی اقدام به احتکار کالا میکردند و آمار دقیقی هم در اختیار دولت نمیگذاشتند و مشکلات این چنینی به وجود میآمد.
وی خاطرنشان کرد: سال گذشته حدود 20 میلیارد دلار ارز از کشور خارج شده و ارز 4200 تومانی تاثیر عمدهای بر زندگی مردم نگذاشته و بخش زیادی از آن به جیب رانتخواران و دلالان رفته است؛ به عنوان مثال در زمینه دارو، قبلا دلار 3600 تومانی برای واردات اختصاص مییافت، وقتی این رقم به 4200 تومان رسید طبیعتا باید به همین اندازه یعنی حدود 20 درصد به قیمت دارو اضافه میشد ولی شاهد بودیم که بعضی اقلام تا 10 برابر افزایش قیمت داشتند در حالیکه ارز دولتی در اختیار واردکنندگان قرار میگرفت.
امیرآبادی با بیان اینکه ارز ترجیحی به خاطر رانتخواریها چندان در سفره مردم دیده نمیشود افزود: مهمترین مسئله این است که هیچ کالایی نباید نایاب شود و امیدواریم با عملکرد دولت، مشکلی به وجود بیاید، مردم هم در سفرههایشان نباید مشکلی بابت تامین کالاهای اولیه مثل نان، گوشت، مرغ، ماست و ماکارونی داشته باشند.
او درباره نگرانی مردم از تخصیص سهمیه نامناسب نان برای هر فرد هم گفت: لازم است یک سهمیه استاندارد برای مردم در زمینه نان و دیگر کالاها تعیین شود، آنچه دولت گفته این است و و دولت هم همین را به نمایندگان مجلس گفته است، طبیعتا در این شرایط هر کس بخواهد بیش از سهمیهاش استفاده کند، باید همان کالا را به قیمت آزاد تهیه کند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: در سهیمهبندی بنزین هم همین مسئله مد نظر بوده و هست؛ بنزین در ایران یارانهای است و هر کس اتومبیل بیشتری دارد، از یارانه بیشتری هم استفاده میکند ولی اگر بنزنی به هر کد ملی اختصاص یابد آن وقت عدالت بیشتری در اختصاص یارانهها محقق میشود؛ الان هم ممکن است یک نفر هر چقدر نان میخواهد با آرد یارانهای بخرد و به مصرف خوراک دام برساند در حالیکه نباید اینگونه باشد.
وی تصریح کرد: این را هم قبول داریم که در خارج از کشور، بنزین و سایر اقلام یارانهای نیستند و حقوقها هم بالاتر است ولی سرمایه کشور با یارانه دادن به شکل کنونی در حال هدر رفتن است و کشورهای همسایه از طرق مختلف از جمله قاچاق، اقدام به تاراج سرمایههای ایران میکنند.
